Sanğza (zanza)

Sanğza veya zanza diye bilinen bu cibis türü çubuklar, Doğu Türkistan mutfağından başka hiçbir mutfakta bilinmeyen pasta türlerimizden olup, marka polo ülkesine makarnaları götürürken, taşıdı,ise de devam ettiremediğinden halen Uygur mutfaklarına özgü olarak kalmış olan çeşitlerimizden.
Bayramlarda düğünlerde yapılan bu çubuk türünü, her sanatkar kendi yeteneği ve kendi bilgisini zorlayarak en güzel şekilde yapmaya çalışır, en iyi un ile ve titizlikle yapılan bu çubuğun yapılması zordur ancak, bu sene yaptığınız zanzayı gelecek seneye kadar bayatlamadan serin ve rutubetsi bir ortamda, saklayıp muhafaza etmeniz mümkün.
En az 10 su bardağı un ile yapacağınız sanğzanın yapımı için;
a-İki adet piyaz doğranmış olan büyük boy soğanı bir litre suda silme bir kaşık tuz bir tutam kebabiye ilave ederek on dk kaynatın,
b- un’a koyup bir paket eritilmiş margarin, veya iki su bardağı sıvı yağ iki adet yumurta koyduktan sonra, kaynamış süzülmüş olan soganlı baharatlı(baharat olmasada olur) suyunu ilave ederek kulak memesi yumuşaklığında bir hamur elde edin,
ç-hamuru portakal büyüklüğünde bezeler yapıp yarım saat kadar dinlendirin,
d-öte tarafta üç kg kadar sıvı yağı derin ve yayvan bir tencerede, ısınmaya bırakın, dinlenmiş olan bezelerin ortalarından delerek halka yapın, halkaları avuç içinizde yuvarlayarak inceltin,
e-kurşun kalemden biraz daha ince olan hamur, filitresini işaret parmağınıza dolandırıp serçe parmağınızdan beş parmak aşağı sarkacak şekilde, kelepler yapın,
f-elinize aldığınız iki adet pişirme çubuğunun iki başına kelepleri düzgünce geçirin,
g-çubuk üzerinde biraz daha inceltip oynadıktan sonra, 20cm boyundaki düzgün gelebleri, ısınmakta olan bol yağda önce sağ ucunu sora sol ucunu hafifçe yağa daldırın,
l-sıcak yağın taşma tehlikesine karşı dikkatli olun, iki ucu kızarmış olan sanğzanın ortasını,da yağa hafifçe bir daldırıp sallayşarak kızartın, çubuğun iki ucunu hafif verev katlayın,
m-sarımtırak renklerde kızartacağınız zanğzalar piştikten sonra anlatıldığı kadar zor olmadığını göreceksiniz.
Her ustanın kendine has yapma özelliği ile bilinen sanzaların yapımını görerek uygulamak daha mantıklı olur. Acak, önemli türlerden olduğu için anlatmadan geçemezdim. aslında anlatılmakla başarılmayacak kadar zor fakat görünümü,de o,derece,de hoş ve şık bir bereket türüdür.
Dilimin döndüğünce en anlaşılır şekilde özetlemeye çalıştım, meraklı, kendine güvenen, becerikli olanlara kolay gelsin, fakat üstün beceri ve ince maharet isteyen, sabır isteyen, özen isteyen bir tür sanat.

Uygur Türk'lerinde bayramların olmazsa olmazları Sanğza

UYGUR TÜRKLERİNDE BAYRAMLARIN OLMAZSA OLMAZLARI "SANĞZA"

Bu güzel lezzete aşina olan ve yapımını merak edenler için tarifini vereceğim.
Hamuru için:
12 su bardağı un
4 adet yumurta
2 su bardağı sıvı yağ
4 adet sıkılmış kuru soğan suyu (arzuya göre)
Bir tutam tuz
yeteri kadar oda ısısında su
kızartmak için 3 kg sıvı gağ
Unu büyükçe bir yoğurma kabına boşaltın, tuz, soğan suyu ve diğer malzemeleri ilave ettikten sonra suyu yavaş, yavak ilave edip kulak memesi yumuşaklığında bir hamur elde edin.
Hamurları 12 eşir beze yapın, ortasını delerek rulo yapın bir süre dinlendirdikten sınra, tahta üzerinizde avucunuzla bastırıp ovalıyarak uzun filitre haline getirin. Takriben on cm uzunluğunda gelep halinde avuş içinden sarkacak şekilde dolayın.
Gelep hazır olunca iki ucundan tahta bir çubuğun ucçlarına asın, her tarafı düzgün olmasına dikkat edin. 200 derece ısınmış yada orta ateşte altın renginbi alıncaya kadar kızartın.
Her bir gelep kızarınca bir öncekinin ucuna ilave ederek kendi ekseninde daireler oluşturun.
Her zaman olduğu gibi un ve yağ kullanırken birinci sınıf malzeme olmasına dikkat edin.
Bayramlarda özenle hazırlanan bu güzel çubuğun ayrıntılı anlatım şekli bu. Ancak bunu yeni kuşağın mutlaka öğrenmesi ve öğretmesi gerektiğini düşünüyorum. .
Sanğza kesinlikler görsellikle anlaşılan bir Uygur geleneksel Bayramlara özel Pasta çeşitlerimizdendir.